شمال نیوز:  استان مازندران با داشتن پیشینه‌ای کهن در تاریخ شیعه و با میزبانی از یک‌هزار و 222 امامزاده و بقعه متبرکه از نخستین خاستگاه‌های شیعیان در جهان و کشور به‌شمار می‌رود.

همه استان مازندران را به‌ خاطر میزبانان نخستین از امامزادگان و نخستین پذیرش‌کنندگان مذهب شیعه به‌ عنوان استانی علوی و ولایت‌مدار معرفی می‌کنند و ارادت مردمان این مرز و بوم به حضرت سیدالشهدا (ع) زبانزد خاص و عام است.

آیین‌های قدیمی و مذهبی استان مازندران هرسال بیش از سال گذشته با شور و اشتیاق بیشتری در بین جوانان و ریش‌سفیدان در مساجد، تکایا و حسینیه‌ها برگزار می‌شود، اما با توجه به تهاجم‌های فرهنگی دشمن نباید از تحریف و کاهش استقبال از این آیین‌های عزاداری غافل شویم.

بیشترین بقاع متبرکه استان مازندران و اماکن مذهبی در شهرستان ساری است و تاریخ این منطقه با نام اسلام و شیعه گره خورده و نخستین حکومت‌های اسلامی در دنیا در این سرزمین تشکیل شده است.

اگر نگاهی به نیات موقوفات استان مازندران و شهرستان ساری داشته باشیم به این نتیجه خواهیم رسید که بیش از 70 درصد نیات واقفان خیراندیش در راستای تعزیه‌داری، اطعام‌دهی و سخنرانی برای عزاداری امام حسین (ع) در ماه‌های محرم و صفر است که این مسئله نشان‌دهنده ارادت ویژه مردمان دیار علویان به حضرت سیدالشهدا(ع) است.

مازندرانی‌ها به دلیل نوع سکونت‌گاه خود در دل طبیعت قرار دارند و از آداب و رسوم ویژه‌ای متناسب با شرایط اقلیمی هر منطقه و هر روستا برخوردار هستند که در این‌جا باید متذکر شویم برخی از آداب و رسوم از شرق تا غرب استان متفاوت است، اما همه آن‌ها یک معنی و مفهوم را برای زنده‌نگه‌داشتن قیام عاشورای حضرت اباعبدالله‌الحسین (ع) و عزاداری برای مظلومیت امام حسین (ع) می‌رساند.

آیین سیاه‌پوشان اماکن مذهبی شهرستان ساری همه‌ساله در چند روز مانده به آغاز ماه محرم انجام می‌شود و زنان و مردان با حضور در مساجد، تکایا و حسینیه‌ها با برگزاری آیین غبارروبی و عطرافشانی به سیاه‌پوش کردن مکان مذهبی جهت برگزاری مراسم‌های عزاداری می‌پردازند.

کرب‌زنی برخلاف روستاهای شرق مازندران در شهرستان ساری برگزار نمی‌شود اما برخی از روستاهای مرکز استان به واسطه تاریخ گذشته خود اقدام به برپایی هیئت‌های عزاداری با کرب‌زنی می‌کنند و در حسینیه‌ها و بقاع متبرکه به عزاداری می‌پردازند.

علم‌گردانی که از پیشینه تاریخی و کهن برخوردار است، مانند دیگر شهرهای استان در ساری و روستاهای حاشیه آن اجرا می‌شود اما باید به این نکته هم اشاره کنیم که آیین سنتی علم‌گردانی نسبت به 10 سال گذشته با شور و اشتیاق کمتری برگزار می‌شود.

افراد علم‌گردان که ترجیحاً از خاندان سادات هستند با در دست داشتن علم همراه با سینه‌زنی و مداحی به خانه تک‌تک اهالی محل رفته و هرکسی در حد توان و نذری که دارد به علم هدیه می‌دهد تا در برگزاری مراسم‌های مذهبی در شب و روز ماه محرم هزینه و اطعام‌دهی شود.

جوشی‌خوانی که با اشعاری محزون و سینه‌زنی برگزار می‌شود از آیین‌های عزاداری برخی از مناطق شهر ساری و روستاهای اطراف آن به‌شمار می‌رود که امروزه یا به صورت کوتاه بسنده می‌شود یا رو به زوال رفته است.

دسته‌روی یکی دیگر از آیین‌های عزاداری مردم مرکز استان به‌شمار می‌رود که همه ساله با شور و اشتیاق بیشتری برگزار می‌شود و جوانان و نوجوانان با حضور در هیئت‌های عزاداری از مسجد یا حسینیه محله خود با نوحه‌خوانی محزون به سمت امامزاده یا یک مکان مذهبی حرکت می‌کنند و به سر و سینه خود می‌زنند.

هر چند روش عزاداری نسبت به سال‌های گذشته شاهد تغییراتی در به‌وجود آمدن طبل، سنج، زنجیر و دقل بوده، اما هنوز جوانان با حضور در هیئت‌های عزاداری به برپایی خیمه عزاداری امام حسین (ع) در سطح بقاع متبرکه و مساجد می‌پردازند.

این روزها جوانان با زنجیرزنی و آرایش‌های متفاوت صورت و لباس در دسته‌های عزاداری حضور پیدا می‌کنند که با فرهنگ اسلامی و دینی جامعه ما هم‌خوانی ندارد و هرچه به سمت جلو پیش می‌رویم شاهد تغییراتی عجیب در برپایی مراسم‌های مذهبی هستیم.

جواب و سلام دادن نوحه‌خوانان نیز از دیگر آداب و رسوم مردم شهرستان ساری به‌شمار می‌رود که دارای شور و هیجان خاصی است. یکی از مداحان از حسین می‌پرسد و دیگری جواب می‌دهد و برگزاری این مراسم در روز عاشورا در کنار امامزادگان یا خیابان‌های منتهی به مساجد و حسینیه‌ها برگزار می‌شود و حالت حزن و اندوه فراوانی را بر جمعیت حاکم می‌کند.

مراسم تعزیه یا شبیه‌خوانی یکی از نمایش‌های معتبر ایرانی با مضامین واقعه کربلا و شهادت امام حسین(ع) به‌شمار می‌رود که در ظهر روز عاشورا در بیشتر مناطق ساری و روستاهای اطراف آن یا در محوطه امامزادگان اجرا می‌شود. بازیگران با پوشیدن لباس‌های مخصوص گوشه‌ای از واقعه جانگداز کربلا را به نمایش می‌گذارند اما این تعزیه‌ها به‌علت عدم حمایت مسئولان در چندسال اخیر در ساری و حتی استان کم‌رنگ شده است.

سنت صبح‌خوانی یا صبح‌طلوع یکی از آیین‌های با تاریخچه بسیار کهن در شهرستان ساری است که در بیشتر روستاها در صبح روز عاشورا قبل از طلوع آفتاب انجام می‌شود و در این سنت، اهالی یک منطقه با خواندن سینه‌زنی و مداحی در مسجد از خداوند درخواست می‌کنند تا صبح طلوع نکند.

مازندران سرشار از آداب و رسوم ملی و دینی و آیین‌های عاشورایی است که در دل و جان مردم ریشه دوانیده و گاهی در گذر زمان به فراموشی سپرده شده‌اند و هم‌اکنون نیازمند بازبینی مجدد و احیای دوباره توسط مسئولان مربوطه هستند.

این روزها بعضی از هیئت‌های عزاداری به محل عرض‌اندام برخی جوانان در قالب مانکن‌ها شده است که گویی محفل عزای امام حسین (ع) را با باشگاه‌های بدن‌سازی اشتباه گرفته که جای تأمل دارد.

حضور بانوان و دختران با آرایش‌های متفاوت که بعضی‌ها نام آن‌ها را «آرایش عاشورایی و آرایش تاسوعایی» می‌نامند جای تامل دارد و باید از مسئولان استان و کشور پرسید چرا در محفل عزای امام حسین (ع) امر به معروف معنایی ندارد و همه با این مفهوم غریبه هستند؟

==================

یادداشت از صاحب نجفی وشوایی/فارس